Motocyklem po plaży? Tylko z poszanowaniem środowiska i pozwoleniem

Pokonanie odcinka bałtycką plażą będzie jedną z atrakcji tegorocznego Rajdu Latarników. Choć Urząd Morski w Gdyni bardzo rzadko wydaje zgodę na takie działania, tym razem dał się przekonać walorom kulturalnym i edukacyjnym naszej imprezy. Zapamiętajcie jak najwięcej z tego artykułu – na punkcie kontrolnym informacje te mogą się okazać na wagę bursztynu.

opracował: Wacław Lipiec, Urząd Morski w Gdyni

Wasz przejazd plażą ma na celu nie tylko doznanie przyjemności z jazdy w nietypowym otoczeniu. Chcemy, abyście wynieśli z tego zdarzenia umiłowanie dla pięknej przyrody, która będzie wam towarzyszyć oraz szacunek do pracy pokoleń ludzi, którzy wydmami i ochroną brzegów zajmują się na co dzień.

1. Przyjemność obcowania z naturą

Obszar brzegu morskiego, a więc plaże, wydmy i lasy nadmorskie, stanowią zestaw naczyń połączonych, który podlega ochronie i sam służy do ochrony przed sztormami. Na polskim wybrzeżu wszystkie wyżej wymienione składniki pasa nadmorskiego są dziełem rąk ludzkich, a konkretnie służb ochrony wybrzeża, które stanowią część kadry Polskich Urzędów Morskich.

Tym razem trasa przebiega w obszarze odpowiedzialności Urzędu Morskiego w Gdyni, czyli na kilometrze 170 i 171 brzegu morskiego. Na całym odcinku przejazdu brzeg ma charakter naturalny, wydmowy.

2. Zanim wjedziesz na plażę, poznaj ją

Na brzegu wydmowym wyróżniamy kilka charakterystycznych elementów składowych, które spełniają określoną rolę:

• plaża, inaczej przedwydma,
• wydma czołowa,
• dolina międzywydmowa,
• wydmy zaplecza.

Poszczególne składniki brzegu spełniają różną rolę:

• przedwydma – wygasza uderzenia fal, osłabia ich siłę,
• wydma czołowa – zatrzymuje na sobie piasek wymywany przez fale w czasie sztormów
  i buduje wał, który tworzy ochronę zaplecza,
• wydmy tylne – (kiedyś przednie) przejmują zadania ochronne po zmyciu wydmy przedniej.

3. Rola Urzędu Morskiego w ochronie wydm

Prace, które prowadzi Urząd Morski na tym odcinku mają na celu odbudowę wydm, ich utrwalenie, ochronę oraz gospodarowanie w lesie ochronnym, w pasie technicznym urzędu morskiego (pas techniczny to pas lądu przylegający do linii wody, w skład którego wchodzi: plaża, wydma, las wydmowy).

4. Czynności składające się na ochronę i zagospodarowanie brzegów wydmowych

a) Formowanie przedwydmy,
Nadanie jej właściwego nachylenia  (1:20-25) i uzyskanie właściwej szerokości (min 40m) oraz odpowiedniej wysokość (2m n.p.m).

b) Formowanie wydmy czołowej,
(w celu zatrzymania ruchu piasku na zaplecze i jego równomiernego przepływu) poprzez nadanie jej linii przebiegu, która powinna być możliwie prosta, a grzbiet wydmy powinien być możliwie wyrównany bez znacznych różnic wysokości.

Optymalna wysokość wydmy powinna mieć około 6 m n.p.m., a podstawa wydmy powinna mieć szerokość około 40 m, a jej nachylenie powinno wynosić 1:6 przód i 1:3 tył.

Wydmę formuje się poprzez budowę płotków faszynowych, sadzenie traw, które zatrzymują wywiewany piasek, oraz wykładanie chrustem. Wzbogaca ją one glebę w substancje organiczne oraz hamują wywiewanie piasku.

c) Konserwacja wydmy czołowej.
W wyniku działania sztormów wydma ulega uszkodzeniom (fale morskie, wiatr). Aby temu zapobiec budowane są płotki z faszyny, czasem w formie szachownicy, wykładamy wydmy chrustem, wysadzamy trawę rzędami prostopadłymi do panujących wiatrów.

d) Zalesienie wydm nadmorskich
– las gwarantuje trwałe unieruchomienie wydmy.
Zalesiamy dopiero po ustaleniu wydmy, nigdy nie zalesiamy wydmy czołowej.
Obecnie wydmy podlegają ochronie i nie mogą być zalesiane gdyż jest ich bardzo niewiele w skali Polski.

Wszystkie powyższe działania są niezwykle trudne do przeprowadzenia z uwagi na skrajnie niekorzystne warunki ekologiczne, które panują na wydmach:

• wysoka temperatura (60°C),
• brak mikroklimatu leśnego (ciągły wiatr),
• brak substancji próchniczych,
• zła sytuacja wilgotnościowa,
• wiatr, który powoduje zmniejszenie asymilacji i ranienie roślin piaskiem.

Do zalesienia wydm w przeszłości używano gatunków drzew, które były odporne na skrajne warunki panujące na wydmach. Sadzono na wydmie: sosnę zwyczajną, sosnę czarną. W dolinach sadzono: olszę czarną, jarząb, wierzbę.

Przed wysadzeniem trzeba było przygotować glebę poprzez wprowadzenie podsypki pod sadzonki. Robiono to jesienią w roku poprzedzającym sadzenie. Sadzenie odbywało się wczesną wiosną.

5. Ochrona wydm

Bardzo ważnym zagadnieniem jest ochrona wydm i lasów nadbrzeżnych przed nadmierną eksploatacją turystyczną, aby zachować ich piękno dla następnych pokoleń. Konieczna jest ochrona wypracowanych efektów i bieżąca konserwacja. Jej zaniechanie było w przeszłości przyczyną swoistych katastrof ekologicznych: zniszczenie Łeby przez ruchome piaski, zasypanie strumieni w Lubiatówki, które przesuwały swoje koryto i w konsekwencji zalały pobliską wieś Lubiatowo.

Dlatego wjazdy w obszar pasa technicznego są ściśle limitowane. Nie ma mowy o wjeżdżaniu na wydmy, które są bardzo delikatną strukturą i łatwo mogą ulec rozjeżdżaniu a następnie rozwiewaniu przez silne wiatry. Zwracamy szczególna uwagę na ich stan, gdyż są naturalna budowlą ochronną, naturalnym wałem przeciwpowodziowym. Ich odbudowa jest trudna i wymaga wielu lat zabiegów, o których pisaliśmy powyżej.

Również przejazdy po plaży są limitowane z uwagi na chronione gatunki ptaków (sieweczka obrożna), które tu gniazdują i praktycznie są niewidoczne dla niewprawionego obserwatora. Każdy przejazd w sezonie lęgowym płoszy je i utrudnia wychowanie młodych.

Wydmy, które będziecie mijać mają kilkadziesiąt lat i wymagały olbrzymiej pracy w celu ich odtworzenia. Choć dzisiaj zostawiliśmy je, aby podlegały naturalnym procesom przyrody to jednak wciąż monitorujemy ich stan i zabraniamy chodzenia po wydmach.

W niektórych miejscach w ciągu jednego roku morze zabiera 8-10 m szerokości lądu stałego wraz z rosnącymi na nich roślinnością. Przykładem jest miejsce wjazdu na plażę przy podstawie buczka mgłowego Stilo.

Obecnie znajduje się na plaży, poprzednio był w morzu a jeszcze wcześniej na wydmie.

Jadąc po plaży zwróć uwagę na trawy wydmowe, które tworzą wiosną zielone, a jesienią żółte łany. Jest to głównie trawa wydmowa- piaskownica zwyczajna.

6. Rośliny plaż i wydm

Po przeczytaniu tego artykułu mamy nadzieję, że zrozumiesz powody, dla których tak mocno limitujemy wjazdy na plażę i w obszar ochronny brzegu morskiego, a na pewno zrozumiesz gdy zobaczysz wydmy i plaże, które znajdują się na wysokości pięknej latarni Stilo.